شناسایی و تبیین شاخص‌های نیروی نظامی مطلوب از منظر حضرت امام خمینی(ره)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

نیروی‌های نظامی از مهم‌ترین ارکان دفاعی هر کشور به‌شمار می‌آیند و حکومت‌ها اغلب برای نیروی نظامی مطلوب مدنظر خویش، شاخص‌هایی را در نظر می گیرند. حضرت امام خمینی (ره) در چارچوب «مدیریت دفاعی» جنگ و در طول دوران دفاع مقدس، دیدگا‌ه‌ها و نظرات مختلفی را مطرح کردند. ویژگی‌ها و شاخص‌های نیروی نظامی مطلوب یکی از مهم‌ترین ‌زمینه‌ها و ابعادی است که حضرت امام در طول دوران دفاع مقدس به آن توجه داشتند. این پژوهش ‌به‌دنبال بررسی و احصاء مهم‌ترین مفاهیم و راهبردهای دفاعی حضرت امام در مولفه «شاخص‌های نیروی نظامی مطلوب» در دوره دفاع مقدس است. روش پژوهش، روش تحلیل محتوای ترکیبی (کیفی وکمّی) است و با دو رویکرد قیاس و استقراء، متن صحیفه امام (ره) در دوران دفاع مقدس مورد بررسی و واکاوی قرار گرفته است. ‌یافته‌های پژوهش نشان می دهد که از منظر حضرت امام، شاخص‌های نیروی نظامی مطلوب مفاهیم نُه‌گانه‌، شامل: مومن و متعهد، ایثارگر و شهادت طلب، متوکل بر خدا و نصرت الهی، شجاع، مقاوم و پایدار، وحدت گرا و تفرقه گریز، مورد اعتمادملت، عدم عضویت در ‌گروه‌بندی‌های سیاسی، پیرو ‌سلسله‌مراتب نظامی قابل طرح است. بررسی کمّی این مفاهیم دردور‌ه‌های ‌شش‌گانه دفاع مقدس نیز نشان می‌دهد، در میان این مفاهیم، ایمان و تلاش برای وحدت، بیشترین فراوانی را داشتند. همچنین دوره چهارم از ادوار ‌شش‌گانه نیز دارای بیشترین فراوانی در اغلب مفاهیم بوده است. در نهایت راهبرد دفاعی امام (ره) در این مولفه، مبتنی بر طرح سه مقولۀ «شاخص‌های معنوی- الهی»، «شاخص‌های اجتماعی- سازمانی» و «شاخص‌های فردی» بوده است. از نتایج پژوهش چنین برمی آید که امام خمینی (ره) بر جنبه معنوی نیروی نظامی تاکید بیشتری داشتند و ویژگی‌هایی چون: شجاعت، ایثار، ایمان، استقامت و اخلاص را بیش از ساز وبرگ جنگی برای رسیدن به پیروزی و هدف نهایی مهم ارزیابی می‌کردند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Study and explanation of indicators of desirable military force from the perspective of Imam Khomeini

نویسندگان [English]

  • Seyyed Hadi Zarghani 1
  • Farzad Abedy 2
  • Fatemeh Bakhshi 2
  • Narges Hajipanah 2
1 Associate professor in political geography ferdowsi university of mashhad, and Corresponding Author
2 PhD student in Political Geography, Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

Every country and government has a military force for itself and the members of this force have indicators and characteristics. Imam Khomeini's leadership during the holy defense was one of the main pillars of success in the imposed war.Imam's defense strategy during the holy defense was based on various components, one of which is indicators of desirable military strength. This study sought to study and count these indicators from Imam Khomeini's perspective, using quantitative-qualitative content analysis using two approaches of analogy and induction, based on the text of the book during the holy defense. Library sources, specifically the Imam's Sahifa were used for this purpose. Nine concepts were identified in this field and also the trend of changes in these concepts in the six periods of war was examined. Among the important concepts of faith, self-sacrifice, courage, perseverance, unity and avoidance of division, among which faith and the effort for unity were the most common, and non-membership in political groups was the least common. The fourth period of the six periods also had the highest frequency in most of the concepts.Imam's defense strategy in this regard can be divided into three categories: spiritual-divine indicators, social-organizational indicators and individual indicators. The results of the study show that the Imam placed more emphasis on the spiritual aspect of the military and also opposed the presence of the military in political groups and valued courage, self-sacrifice, faith, perseverance and sincerity more than a war machine to achieve victory and an important ultimate goal.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • military force
  • desirable military force
  • holy defense
  • Imam Khomeini
  • الف. منابع فارسی

    • قران کریم
    • امام خمینی، روح الله(1370)، صحیفه امام، مجموعه 22 جلدی، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
    • اخوان کاظمی، مسعود؛ اکبری، سمیرا؛ تارا، علیرضا (1398)، تحلیل دیدگا‌ه‌های امام خمینی نسبت به مداخله نظامیان در رقابتهای سیاسی، فصلنامه علمی- پژوهشی پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال نهم، شماره31، تابستان 1398، صص206-189.
    • استراس، آنسلم و کوربین جولیت‌ام (1391)، اصول روش تحقیق کیفی: نظریه مبنایی، رویه‌ها و شیو‌ه‌ها، ترجمه بیوک محمدی، تهران: پژوهشگاه مطالعات علوم انسانی و فرهنگی.
    • اعرابی، غلامحسین؛ ناصح، علی احمد؛ جنتی، لیلا (1398)، مبانی قرآنی «نصرت الهی» در کلام امام خمینی (ره)، پژوهش‌های تفسیر تطبیقی
    • ایمان، محمد تقی (1394)، روش شناسی تحقیقات کیفی، قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
    • بلیکی، نورمن (1384)، طراحی پژوهش‌های اجتماعی،ترجمه حسین چاوشیان، تهران: نشر نی
    • تبریزی، علیرضا (1393)، روش تحقیق کیفی در مکاتب تفسیری، تهران: اطلاعات
    • تهامی، سید مجتبی(1386)، امنیت ملی، داکترین، سیاست‌های دفاعی و امنیتی. جلد اول، تهران: سازمان فرهنگی و عقیدتی ارتش.
    • حافظ نیا، محمد رضا (1396)، مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی؛ تهران: سمت
    • دهقانی فیروزآبادی، سید جلال الدین و کریمی، پریسا (1393)، نظامیان و گذار به دموکراسى در کشورهاى عرب: نقش نظامیان در تحولات سیاسى- اجتماعى مصر(2015-2011)، فصلنامه پژوهش‌های روابط بین الملل، دوره نخست، شماره چهاردهم، زمستان
    • زرقانی، سید‌هادی (1400الف)، تببین راهبردهای دفاعی امام خمینی در دوران دفاع مقدس، (طرح پژوهشی جامع)، تهران: پژوهشکده دفاع مقدس
    • زرقانی، سید‌هادی (1400ب)، بررسی و تببین راهبردهای دفاعی امام خمینی در دوران دفاع مقدس، فصلنامه علمی مطالعات دفاع مقدس، دوره 7، شماره3، پاییز1400، صص68-33
    • سیدجعفری، سیدامیر و بهشتی مهر، احمد (1400)، بررسی الگوی اسلامی مشارکت مردمی در مدیریت جامع بحران از دیدگاه امام خمینی(ره)، فصلنامه مطالعات مدیریت راهبردی دفاع ملی، سال پنجم، شماره19، زمستان1400، صص368-343
    • کاشف الغطا، جعفربن خضر (1422ق)، کشف الغطا مبهمات شریعه الغرا، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
    • کرم نیا، رضا (1396)، الگوی راهبردی دفاعی مبتنی بر اندیشه دفاعی حضرت امام خمینی(س)، تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی
    • قائدی، محمدرضا و گلشنی، علیرضا (1395)، روش تحلیل محتوا ، از کمی گرایی تا کیفی گرایی، فصلنامه روش‌ها و الگوی‌های روان شناختی سال هفتم بهار 1395 شماره 23
    • نراقی، ملا مهدی(1967)، جامع السعادات، قم: انتشارات دارالتفسیر.
    • نوغانی دخت‌بهمنی، محسن؛ محمدی، فردین؛ کرمانی، مهدی (1398)، خلق نظریه در مطالعات کیفی (رویکردی کاربردی به نظریه زمینه‌ای)، مشهد، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.