اقتصاد دانش‌بنیان، راه برون رفت از اقتصاد وابسته به نفت ؛ الگو و راه‌کارها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش آموخته دکتری مدیریت راهبردی دانش دانشگاه عالی دفاع ملی و نویسنده مسئول

چکیده

اقتصاد جمهوری اسلامی ایران در موقعیت گذار از اقتصاد سنتی به اقتصاد جدید قرار دارد و براساس شرایط خاص خود الگوی بومی مناسبی را برای خود دنبال می‌کند؛ از این‌رو کشور به‌دنبال راه حلی است که ضمن مقابله با فشارها و تحریم‌های اقتصادی به رشد و پیشرفت خود نیز ادامه دهد. براساس منظومه فکری رهبر معظم انقلاب اسلامی، پیروی از الگوی علمی و بومی برآمده از فرهنگ انقلابی و اسلامی، عامل پیروزی کشور در جنگ اقتصادی تحمیلی است. برهمین‎اساس مقاله حاضر با هدف تبیین اقتصاد دانش‌بنیان و الگوی مناسب آن و ارایه راهکارهای اجرایی برای سرلوحه قرارگرفتن آنها توسط مسئولین و ارگآنها، انجام گرفت. در این تحقیق پس از گردآوری نظرات مقام‌معظم‌رهبری و سایر منابع دینی و اسلامی و سایر منابع علمی و اسناد بالادستی با یک رویکرد آمیخته با تحلیل آماری نظرات نمونه 240نفره متخصصین اقتصادی، با استفاده از معادلات ساختاری الگوی اقتصاد دانش‌بنیان شامل «ملزومات»، «کنشگران»، «زیرساخت‌ها»، «ارکان(هسته) اصلی» احصا شده‌است که ارکان اصلی با بار عاملی84/0 بیشترین اثر را در اقتصاد دانش‌بنیان خواهد داشت؛ بنابراین به متولیان و تصمیم‌گیرندگان توصیه می‌شود به‌منظور دانش‌بنیان کردن امور و بهره‌برداری موثر از دانش و رهایی از اقتصاد نفتی، ضمن توجه به سایر مولفه‌ها ،تمرکز خود را به این ارکان اصلی معطوف کنند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Knowledge-Based Economy of the Way Out of the Oil-Dependent Economy; A Model and Solutions

نویسنده [English]

  • houshang hajizadeh
Graduated Ph.D. in Knowledge Strategic Management Supreme National Defense University
چکیده [English]

According to the intellectual system of Iran’s Supreme Leader, following a scientific and localized model can help the country conquer the imposed economic war.Accordingly,the present research aims to explain a knowledge-based economy and an appropriate model, along with providing executive strategies to be followed by authorities and organizations.Theresearch has presented amodel for a knowledge-based economy by collecting the viewpoints of the Supreme Leader and other religious and Islamic resources and scientific references.A mixed approach was used by statistical analysis of asample of 240economic experts using structural equations.The main factors included (1)requirements, (2)activists,(3)infrastructures, and(4)main pillars(cores).The requirements included directors, goals, fundamentals and strong value bases, culture creation.and supportive culture,changing paradigms and strategic approaches,a strong and continuous relationship between universities,institutions,and industry, and creating a competitive environment and valuing competitiveness.Moreover,activists consisted of knowledge-related or learning individuals, knowledge-oriented and learning family,informative and knowledge-oriented society, knowledge-based and entrepreneur universities and research institutions, knowledge-based and entrepreneur government.The infrastructures also included a flexible andknowledge-based economic motivation regime and institutional system, information and communication technology(ICT), knowledge firms.and knowledge-based organizations,knowledge industries.and knowledge-based industries,and growth centers,and science.and technology parks.and cities.The main pillars also included knowledge management, science, technology,study,and research and development(R&D)management, human resource development.and education,learning.and being learner,innovation,and entrepreneurship.The results indicated that the main pillars,having a factor loading of 0.84,had the most impact on the knowledge-based economy.Therefore,authorities and decision-makers are recommended to focus on these main pillars,while paying attention to other factors,to make the systems more economic-based and to exploit knowledge effectively and to get rid of the oil-based economy.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • The knowledge-based economy
  • Requirements
  • actors
  • infrastructure
  • basic elements (main pillars (cores))
  • الف. منابع فارسی

    • افقهی، بابک؛ نهاوندیان، محمد؛ سیف، اله مراد و همکاران (1391)، ارائه الگوی توسعه صادرات خدمات با فناوری بالا در جمهوری اسلامی ایران، تهران، دانشگاه عالی دفاع ملی.
    • آزادی، ولی (1393)، اقتصاد مقاومتی، قم، انتشارات دلفام.
    • برخورداری، سجاد؛ جعفری، محمد (1394)، اقتصاد مقاومتی در اقتصاد ایران، موسسه تحقیقاتی تدبیر اقتصاد، تهران.
    • برخورداری، سجاد؛ جعفری، محمد (1393)، گفتارهایی در اقتصاد ایران تهران، موسسه تحقیقاتی تدبیر اقتصاد.
    • چهاردولی، عباس؛ احمدی شریف، محمود (1397)، ارائه الگوی راهبردی اقتصاد دفاعی دانش‌بنیان جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه مطالعات مدیریت راهبردی دفاع ملی، سال دوم، شماره 7، پاییز 1397، صص 179-151.
    • رضایی میر قائد، محسن؛ مبینی دهکردی، علی (1390)، آینده ایران در افق چشم انداز، اندیکا، تهران، چاپ سال1390.
    • سیف، اله مراد و همکاران (1393)، الگوی اقتصاد مقاومتی جمهوری اسلامی ایران در برابر تحریم‌های استکبار جهانی، تهران، دانشگاه عالی دفاع ملی.
    • سیف الهی، ناصر؛ داوری، رضا (1387)، مدیریت دانش در سازمان، ج اول، تهران موسسه انتشاراتی آراد کتاب.
    • شاه آبادی، ابوالفضل؛ ساری گل، سارا (1392)، بررسی مقایسه ای تاثیر نوآوری بر نابرابری درآمد کشورهای اوپک وکشورهای منتخب توسعه یافته، فصلنامه رشد فناوری، سال نهم، شماره 35، تابستان 1392ص 2-13.
    • شقاقی شهری، وحید (1395)، اقتصاد ایران نظریه اقتصاد مقاومتی، نورعلم، تهران.
    • عبدی، بهنام؛ خدادادحسینی، حمید (1392)، طراحی مدل گذار به اقتصاد یادگیرنده در ایران با رویکرد سیاست علم و فناوری، تهران، دانشگاه تربیت مدرس.
    • عظیمی، ناصرعلی؛ برخورداری، سجاد (1389)، شناسایی بنیانهای اقتصادی دانش بنیاد، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، تهران.
    • عنافچه، ایمانه (1395)، حمایت هدفمند از توسعه صادرات کالاهای با ارزش افزوده بالا، تهران، ماهنامه امنیت اقتصادی، موسسه تحقیقاتی تدبیر اقتصاد، شماره 25و26 فروردین و اردیبهشت 1395صص137-150.
    • فاطمی امین، سیدرضا (1393)، مبانی مدیریت دانش هم افزا، نشرهم افزا، تهران.
    • فتاحی، مریم (1395)، پیشتازی در توسعه اقتصاد دانش‌بنیان، تهران، ماهنامه امنیت اقتصادی، موسسه تحقیقاتی تدبیر اقتصاد، شماره 25و26 فروردین و اردیبهشت 1395صص13-25.
    • گلشنی، مهدی (1388)، از علم سکولار تا علم دینی، تهران، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
    • محمدنژاد، نعمت؛ دل انگیزان، سهراب (1385)، ساختار، زیرساخت و ملزومات توسعه فناوری در ایران، کرمانشاه، معاونت پژوهشی دانشگاه رازی.

     

    ب. سایت‌های مورد استفاده:

     

    ج. منابع لاتین

    • Department of Economics, University of California, Davis, United States,(2013) Knowledge- base
    • Entezari, y. (2015). Bulding knowladge-base entrepreneurship ecosystem:case study iran. world conference on technology,innovation & entrepreneurship. scinece direct
    • Gideon D.Markman ,Peter T.Gianiodis , Phillip H. Phan (2005). Innovation speed: Transferring university technology to market. Research Policy 34,1058-1075.
    • Hidalgo C,and R Hausmann (2009). The Building Blocks of Economic Complexity ,proceedings of the National Academy of Sciences 106(26):10570-10575.
    • Lorentzen J ,ED (2008). Resource Intensity ,Knowledge and Development :Insights from Africa and south America ,Cape Town,HSRC press.
    • Lundvall, B. A; Rasmussen, P. & Lorenz, E; (2008). Education in the Learning Economy: A European perspective; Policy Futures in Education, Volume 6 Number 6".
    • Lundvall.B-A. (1992). National systems of innovation: Towards a Theory of Innovation and Interactive Learning.
    • Mu, J., Tang, F., MacLachlan, D. L. , (2010). Absorptive and disseminative capacity: Knowledge.
    • Porter M E , J D Sachs ,et al (2002). Executive Summary: Competitiveness and Stages of Economic Development,The Global Competitiveness Report 2001-2002 ,M E Porter,J D sachs ,P K Cornelius ,J W Mc Arthur and K Schwab ,New York, Oxford University press:16-25.
    • Schmierl ,klause (2007). Transformative capabilities in the very Old economy : Intersectoral Innovation networks and learning alliances,Revue Intervetions economiques vol.35,pp1-17.
    • UNIDO (2009). Industrial Development Report 2009,Breaking in and moving up : new industrial challenges for the bottom billion and the middle-income countries,UNIDO.
    • World bank 2004,turkey:knowledge economy assessment study.
    • Yeo Benjamin J K (2010). Driving the knowledge Economy:Explaining the Impact of Regional Innovation Capacity on Economic Performance,Contemporary Management Research , vol.6 ,No.1 ,pp71-86.
    • Zhang Y (2005). the science park phenomenon :development ,evoluition and typology ,int.j. entrepreneurship and innovation management,vol.5,no.1/2,pp 138-154.