الگوی آینده‌نگاری راهبردی دفاعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد یار و عضو هئیت علمی دانشگاه و پزوهشگاه عالی دفاع ملی و مدیریت راهبردی

2 عضو هئیت علمی دانشگاه و پزوهشگاه عالی دفاع ملی و مدیریت راهبردی

3 دانشجوی دکتری مدیریت راهبردی آینده‌پژوهی دانشگاه و پزوهشگاه عالی دفاع ملی و مدیریت راهبردی. نویسنده مسئول

چکیده

حوزه دفاعی، علاوه بر توانایی مدیریت تغییرات تدریجی، باید بتواند گسستگی‌ها[1] را به سرعت تشخیص دهد و تغییرات جهشی را با توسل به راهبرد دفاعی، مدیریت کند. تحولات حوزه دفاع در سال‌های گذشته در شناسایی تحولات و تهدیدات محیطی اعم از تحریم­ها، ایجاد و رشد جریان تروریستی و تکفیری، تهدید­های ترکیبی و پیچیده دشمن و غیره نمایانگر نیازمندی‌های بیش از پیش این حوزه به آینده‌نگاری راهبردی است، تا اطمینان حاصل شود که کلیة اقداماتی که برای تعیین اهداف و راه‌‌کارهای دستیابی به آنها با توجه به منابع و مقدورات، لازم است صورت پذیرفته است و از اعتبار لازم برخوردار باشد. در این پژوهش از روش‌های کمی و کیفی(آمیخته اکتشافی[2]) جهت تحقق اهداف پژوهش، با مرور نظام­مند منابع[3] آینده­نگاری راهبردی دفاعی و انجام مصاحبه‌های عمیق با 12نفر از صاحب‌نظران و خبرگان، ابعاد و مؤلفه‌ها و زیرمولفه­های الگو استخراج شد. در مرحله بعد، به بررسی میانگین رتبه­ای و تبیین میزان همبستگی ابعاد و مؤلفه‌ها، زیر مؤلفه‌ها و رصد اهمیت و روابط آنها به کمک تحلیل­های آماری K-S، t یک نمونه­ای و تحلیل کمترین مربعات جزئی با معادلات ساختاری تاییدی (PLS[4]) با اخذ نظرات 31 نفر از خبرگان مجرب پرداخته شده است. میزان آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی تحقیق به ترتیب معادل 796/. و 798/. می­باشد. در یافته­های تحقیق ابعاد، مولفه­ها و زیرمولفه­های الگوی آینده­نگاری راهبردی دفاعی، از دیدگاه خبرگان مقدارt و ضرایب مسیر، بارهای عاملی و واریانس تبیین شده، ارائه گردیده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Explanation of Strategic-Defensive Foresight Model

نویسندگان [English]

  • Abbas Chahardoli 1
  • Abdul Rahim Pedram 2
  • Nabiollah Dehghan 1
  • Azim Alizadeh 3
1 Assistant professor in Supreme National Defense University
2 Faculty member of the University and Higher Research Institute of National Defense and Strategic Management
3 PhD. student at Futurology in Supreme National Defense University and responsible author
چکیده [English]

The defensive area, in addition to the ability to manage gradual changes, must be able to quickly diagnose the discontinuity[1] and manage a mutation shift by resorting to a defensive strategy.
In the study, qualitative and qualitative methods (mixed-discovery) are used to realize the objectives of the research. In the qualitative part, based on the systematic literature review[2] of strategic-defensive foresight have been used, as well as profound interviews with 12 competents and experts, have been extracted all dimensions and components, and sub-components of strategic-defensive foresight. In the next level, in order to explain the validity and explanation of correlation dimensions and components, sub-components and observing its importance and relations by aid of K-S statistical analysis and partial least squares analysis with confirmatory structural equation (PLS) analysis has been made to confirm the views of 31 experienced experts in the confirmation of the validity and explanation of the relationship between variables. Cronbach Alpha and composite reliability of the research are equivalent to 0/796 and 0/798 respectively.
The findings of the research, T level and line coefficient, factorial loads and explained variances, in the viewpoints of the experts for the three dimensions, sub-components including environment polarizing, universal trends, benefits and the power of universal actors, states strategy, military strategy and doctrine of minatories and etc.; and avoiding from undesirable prospect, flexible and case strategy, roadmap formulating, and feedback have been given.



 


 

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Armed forces of Islamic Republic of Iran
  • Strategic-Defensive Foresight
  • Pattern
  • الف. منابع فارسی

    • قرآن کریم، (1389)، ترجمه حضرت آیت الله مکارم شیرازی موسسه انتشارات دارالعلم
    • نهج البلاغه (1386)، سید رضی، ترجمه محمد دشتی انتشارات عطر آگین
    • بیانات امام خمینی(ره)، صحیفه نور، نرم‌افزار به‌سوی نور (3)
    • ییانات مقام معظم رهبری و فرمانده معظم کل قوا (مدظله‌العالی) قابل دسترس در سایت www. khamenei.ir
    • آقایی پور، مهتاب؛ احمدی، محمد؛ تقوی گل سفیدی، حسین؛ جدا، نرگس؛ خزایلی، مسعود؛ روحانی، محمد؛ کاشیپور، میثم؛ موحدی، صادق و نیل فروشان، هادی (1387)، بررسیتطبیقیوترازیابیدرنظام‌هایآینده‌پژوهیششکشور، مؤسسه بنیان دانش پژوهان / مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی، مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی
    • ازگلی، محمد؛ پورجباری، پژمان (1395)، درآمدی بر روش‌شناسی مناسب آینده­پژوهی با رویکرد دفاعی. دانشکده و پژوهشکده دفاعی (دافوس). فصلنامه مدیریت و پژوهش‌های دفاعی، شماره 8.
    • آکسل والکری (2009)، برنامه‌ریزی سناریو در سیاست‌گذاری عمومی، دانشگاه کپنهاگ.
    • اندیشگاه آتی‌نگار (1388)، آیندهنگاری استان همدان.
    • اندیشگاه آتی‌نگار (1392)، سیاست‌گذاری علم و فناوری در حوزه هوافضا، دریا، الکترونیک و مخابرات، فناوری اطلاعات و ارتباطات و زیست‌فناوری.
    • چرماک، جی توماس (1393)، برنامه‌ریزی بر پایه سناریو. ترجمه سعید خزایی، مریک وکیل زاده و علی راه نشین. تهران: انتشارات علم آفرین. چاپ اول.
    • تئومو کوواسا (2011)، کاربست آینده­نگاری راهبردی در دولت، ترجمه محسن و مصطفی کشاورز ترک، موسسه افق آینده‌پژوهی راهبردی.
    • حافظ­نیا، محمد رضا (1396)، اصول و مفاهیم ژئوپلتیک، چاپ پاپلی.
    • حسین هاشمی، غلامرضا؛ اکبری، حسنعلی؛ بازرگانی، محمد؛ نادری خورشیدی، علیرضا (1389)، طراحی مدل آینده­پژوهی در توسعه­ی منابع انسانی (مورد: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی). فصلنامه پژوهش­های مدیریت منابع انسانی، دانشگاه جامع امام حسین (ع).
    • جمالی ، علی اصغر (1393)، ارائهمدلدیده­بانیهوشمندباتوجهبهتهدیداتآیندهقرارگاهپدافندهواییخاتمالانبیاء (ص)، معاونت طرح و برنامه و بودجه و امور مجلس آجا-  دبیرخانه شورای عالی تحقیقات نظری آجا
    • خزایی، سعید؛ حیدری، امیرهوشنگ؛ کشاورزترک، عین اله (1394)، طراحی مدل آینده­پژوهانه اسناد سیاست‌گذاری فناوری انقلاب اسلامی، دانشگاه همدان، نشریه علمی پژوهشی پژوهشنامه انقلاب اسلامی.
    • خدادادی حسینی، سیدحمید؛ حمیدی زاده، محمدرضا؛ حسینی، سیدمحمود؛ کسایی، مسعود؛ لشکربلوکی، مجتبی (1390)، طراحی مدل فرایندی تدوین راهبردی پابرجا در شرایط عدم قطعیت، نشریه علمی-پژوهشی مطالعات مدیریت راهبردی، شماره5، بهار.
    • خزایی، سعید؛ الهی، ایرج (1392)، عوامل موفقیت در آینده‌نگاری ملی. فصلنامه علمی پژوهشی آینده‌پژوهی، اردیبهشت.
    • خاکی، غلامرضا (1392)، روش تحقیق در مدیریت، نشر فوژان.
    • خلیلی شورینی، سیاوش (1392)، روش‌های تحقیق در علوم انسانی، تهران: موسسه انتشارات یادواره کتاب، چاپ هشتم.
    • پدرام، عبد الرحیم؛ احمدیان، مهدی (1394)، آموزه­ها و آزموده­های آینده‌پژوهی، انتشارات موسسه افق آینده‌پژوهی راهبردی.
    • کرامت زاده، عبدالمجید؛ آقایی­پور، مهتاب؛ احمدی، محمد؛  تقوی گلسفیدی، حسین؛ جدا، نرگس؛ خزاییلی، مسعود؛ روحانی، محمد؛ کاشی‌پور، میثم؛ موحدی، صادق؛ نیلفروشان، هادی  (1387)، بررسی تطبیقی و ترازیابی در نظام­های آینده­پژوهی شش کشور، پیشنهاد نظام مناسب برای آینده‌نگاری در ایران، مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی
    • ملایری، فرهاد (1393)، بررسیوتدوینمدلمناسبآیند­پژوهیدرنداجا، معاونت طرح و برنامه و بودجه و امور مجلس،  دبیرخانه شورای عالی تحقیقات نظری
    • ضمیری، محمود (1394)، بررسیوتدوینمدلآینده­پژوهیدرنزاجا، معاونت طرح و برنامه‌وبودجه و امور مجلس، دبیرخانه شورای عالی تحقیقات نظری آجا
    • هاشمی، غلامرضا؛ علی اکبری، حسن؛ بازرگانی، محمد؛ نادری خورشیدی، علیرضا (1389)، فصلنامهپژوهش‌هایمدیریت منابعانسانی، دانشگاه امام حسین ع- سال دوم شماره پیاپی 6 – تابستان
    • فرجام، هادی؛ نظامی پور، قدیر (1388)، طراحی مدل راهبردی صنایع دفاعی مطلوب در افق چشم­انداز 1404 ج.ا.ا، مطالعات دفاعی استراتژیک، شماره 38، زمستان.
    • فیلیپ میسنر (2012)، مزایای شناختی برنامه‌ریزی سناریو و تاثیر آن بر کیفیت تصمیم‌گیری، دانشگاه ماربورگ.
    • ویتزمن، فلیکس؛ چرماک، توماس (2013)، موفقیت و شکست با استفاده از برنامه‌ریزی سناریو، نشریه پابلیشرز.
    • هیلتونن، الینا (2010)، نشانک‌های ضعیف در آموختن آینده‌های سازمانی، مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی، موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
    • زالی، نادر (1388)، تحقیق با عنوان: آینده‌نگاری توسعه منطقه‌ای با رویکرد برنامه‌ریزی بر پایه سناریو، دانشگاه تبریز.
    • زهدی، یعقوب (1394)، بررسی و تدوین مدل مناسب آینده­پژوهی در نهاجا- معاونت طرح و برنامه و بودجه و امور مجلس آجا، سیاست دفاعی، مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی، دبیر خانه شورای عالی تحقیقات نظری آجا
    • لیندگران، ماتس؛ باندهولد، هانس (1390)، طراحی سناریو- پیوند بین آینده و راهبرد، ترجمه عبدالعزیز تاتار، مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی.
    • مینتزبرگ، هنری و همکاران. (1384)، جنگل استراتژی، ترجمه محمود احمدپور داریانی، انتشارات پردیس.
    • منزوی، مسعود (1389)، انتخاب روش های آینده‌نگاری، تهران: مرکزآینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی، چاپ اول، ص14.
    • عرفانی راد، بهرام (1394)، تبیین رویکرد تامین اجتماعی در دولت اسلامی و نقش آن در خنثی سازی تهدیدات نرم اقتصادی، رساله دکتری،  دانشکده مدیریت و برنامه ریزی راهبردی  دانشگاه جامع امام حسین(ع)، استادر اهنما: دکتر الیاس نادران.
    • گروه آینده اندیشی بنیاد توسعه فردا (1384)، روش‌های آینده­نگاری تکنولوژی، تهران: بنیادتوسعه فردا.
    • قنبری جهرمی، محمد حسین (1394)، طراحی رهنامه بازدارندگی همه جانبه جمهوری اسلامی ایران  در چشم‌انداز بیست ساله کشور، مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی - گروه دکترین و راهبردها.
    • جائوتسی، ماریا؛ ساپیو، بارتولومئو (1394)، آخرین پیشرفت‌ها در روش‌شناسی‌های آینده‌نگاری، ترجمه سینا و محمدامین فقیه و فرهاد نظری‌زاده، ناشر: موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
    • پل کلاین، (1380)، راهنمای آسان تحلیل عاملی، ترجمه حلال صدراسادات، اصغری مینایی، نشر سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، تهران.
    • داوری، علی؛ رضازاده، آرش (1392)، مدل سازی معادلات ساختاری با نرم افزار PLS، انتشارات جهاد دانشگاهی، چاپ اول.

    ب. منابع لاتین

    • Andrew Leigh,(2003). Thinking Ahead: strategic Foresight and  Government, Astralian Journal of Public Administration.
    • NATO,( 2017). Future Force Concept, Development, Concepts and Doctrine Centre, Joint Concept Note (JCN) 1/17, dated July 2017,
    • NATO UNCLASSIFIED, GENERAL DENIS MERCIER,  STRATEGIC FORESIGHT ANALYSIS,  2017 REPORT
    • GOMEZ PORTALEONI CLAUDIO (2011). THE IMPACT OF CORPORATE FORESIGHT ON STRATEGIC DECISIONS - A CASE OF A EUROPEAN BANK, A thesis submitted to The University of Birmingham for the degree of DOCTOR OF PHILOSOPHY, Birmingham Business School
    • Slaughter RA,( 1999). Futures for the Third Millennium: Enabling the Forward View, Prospect Media, Sydney, 1999
    • Maj R.D. Dove ,( 2012). STRATEGIC FORESIGHT IN CANADIAN FORCES, Canadian  Forces Colleg , JCSP 38, Master of Defence Studies, 2012
    • Godet, Michel, Durance, Ph.,(2011). Strategic foresight for Corporate and Rrgional Development, DUNOD.
    • Kousa, Tuomo,(2011). Practicing Strategic Foresight in Government. S. Rajaratnam School of International Studies, Nanyang(Singapore).
    • Rohrbeck،Réne (2011). Corporate ForesightTowards a Maturity Model for the Future Orientation of a Firm، Publisher, 2011: Physica-Verlag,