تدوین راهبرد‌های اقتصاد‌مقاومتی دانش‎بنیان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضوهیات علمی دانشگاه تهران

2 دانش آموخته دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی ( نویسنده مسئول)

چکیده

اقتصاد دانش‎بنیان عاملی حیاتی برای توسعه اقتصادی در هر کشوری است. در واقع این ساختار نوین موتور رشد و توسعه به‌شمار‌می‌رود. جمهوری‌اسلامی‌ایران نیز جهت دستیابی به رشد و توسعه پایدار و فراگیر و نیز رقابت در عرصه جهانی، نیازمند تحول و جهشی بزرگ ازسطح اقتصاد منبع محور به اقتصاد دانش‎بنیان است. از طرفی، دستیابی به اهداف سند چشم‌انداز بیست‌ساله با رویکردی جهادی، انعطاف‌پذیر، فرصت‌ساز، مولد، درون زا، پیشرو و برون گرا، اهمیت پژوهش را در تدوین راهبرد‌های اقتصاد‌مقاومتی مبتنی بر دانش را هویدا می‌سازد. براین‌اساس،  مسئله اصلی تحقیق حاضر عبارت‌است‎از راهبرد‌های اقتصاد‌مقاومتی دانش‎بنیان در نظام جمهوری‌اسلامی‌ایران کدامند؟ پژوهش حاضر از نوع کاربردی- توسعه‌ای بارویکرد آمیخته اکتشافی (کیفی و کمی) می‌باشد. جامعه آماری تحقیق شامل 35 نفر از خبرگان با حداقل 20سال سابقه مرتبط می‌باشد که با روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب گردیده‌اند. ابزارهای اصلی جمع‌آوری داده در این تحقیق اسناد و مدارک، مصاحبه و پرسشنامه می‌باشند که با روش‌های گرد‌آوری داده‌ها کتابخانه‌ای و میدانی داده‌های لازم جمع‌آوری، سپس با استفاده از روش‌های تحلیل راهبردی نظیر ماتریس‌های ارزیابی محیط داخلی (IFE‌) و ارزیابی محیط خارجی (EFE) و تدوین راهبردSWOT ‌  تحلیل‌های مربوط صورت‌گرفته، بعد از آن با استفاده از ماتریس برنامه‌ریزی راهبردی کمی‌نسبت به اولویت‌بندی راهبردها اقدام شد. نتایج حاصل، پنج راهبرد اولویت دار را مشخص کرد که در این مقاله راهکارهای اجرایی آن نیز ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Strategic Compilation of Knowledge-Based Resistance Economics

نویسندگان [English]

  • Farhad Rahbar 1
  • Mansour Nikchehre 2
1 . Professor at Tehran University
2 Graduated Ph.D. in Strategic Management of Supreme National Defense University and responsible Author
چکیده [English]

Knowledge economics is a vital factor for economic development. In fact, it is a modern engine of growth and development. The Islamic Republic of Iran, in order to achieve sustainable development and global competition, requires a major shift from a resource-based economy to a knowledge-based economy. On the other hand, achieving the objectives of the twenty-year vision document with a jihadist, flexible, opportunistic, productive, endogenous, forward-looking and outsourcing approach reveals the importance of research in formulating knowledge-based resilience strategies. Accordingly, the main issue of this research is the strategies of the resistance economy of knowledge base in the Islamic Republic of Iran? The current research is a applied-development-exploratory exploratory (qualitative and quantitative) method. The statistical population of the study consisted of 35 experts with at least 20 years of history and were selected through targeted sampling. The main tools for collecting data in this research are documents, interviews and questionnaires that collect data from library and field data, then using strategic analysis methods such as the Internal Assessment Matrices (IFE) and An external environment assessment (EFE) and SWOT strategy development have been analyzed, followed by a quantitative strategic planning matrix that prioritized the strategies. The results highlighted five priority strategies, which are presented in this paper.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Resistance Economics
  • Knowledge Based Economy
  • Strategy

مراجع

  • الف. منابع دینی

    • قرآن کریم، ترجمه مهدی الهی قمشه‌ای، چاپ اول (1387)، تهران، انتشارات پیری
    • ·         نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، چاپ دوم (1386) مشهد، آئین تربیت
    • ·         امام خمینی(رحمت الله علیه)، (1382)، صحیفه نور، ج11،8،5،2،1، چاپ سوم، تهران، دفترحفظ و نشر آثار امام (ره).
    • امام‌خامنه‌ای(مدظله‌العالی)‌، مجموعه بیانات، قابل دسترسی در:WWW.farsi.Khamenei.ir

     

    ب. منابع فارسی

    • آقا نظر، حسن (1390)، مبانی بخش عمومی‌در اقتصاد اسلامی، انتشارات سمت، چاپ اول، تهران.
    • ابونوری، عباسعلی؛ حنطه، مهدی؛ قربانی جاهد، آزیتا (1390)، بررسی نقش مولفه‌های اقتصاد دانش‎بنیان بر بهره‌وری کل عوامل تولید‌، پژوهشنامه اقتصاد کلان، سال هشتم، شماره 16
    • اخوان، پیمان و باقری، روح‌اله (1391)، مدیریت دانش از ایده تا عمل، چاپ پنجم، تهران، آتی‌نگر.
    • اخوان، پیمان؛ حسنوی، رضا؛ ایدلخانی، یاسمن (1395)، مدل ترکیبی مدیریت دانش و اقتصاد‌مقاومتی، فصلنامه مدیریت بحران، سال دوم، شماره دهم
    • اخوان، پیمان؛ زاهدی، محمد رضا؛ نجفی یارندی (1392)، کارآفرینی از ایده  تا عمل، انتشارات مدیر، چاپ اول، همدان.
    • افقه‌ای، بابک(1392)، ارائه الگوی توسعه صادرات خدمات با فناوری بالا در جمهوری‌اسلامی‌ایران، تهران، دانشگاه عالی دفاع ملی، رساله دکتری.
    • باصری، بیژن؛ اصغری ندا و کیا، محمد (بهار 1390)، تحلیل تطبیقی نقش مولفه‌های اقتصاد دانش محمور بر رشد اقتصادی، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، سال شانزدهم، شماره 47
    • بهبودی،داود و همکاران (1389)، رابطه بلند مدت اقتصاد دانش‎بنیان و رشد اقتصادی در ایران، نشریه علمی‌و پژوهشی سیاست علم وفناوری، سال دوم، دوره چهارم، بهار و تابستان 1389.
    • بیات، کاشیان (بهار و تابستان 1394)، اقتصاد دانش‎بنیان در منظومه فکری مقام‎معظم‌رهبری (با تاکید بر الزامات اقتصاد‌مقاومتی)،  فصلنامه علمی- پژوهشی نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان، سال پنجم، 31-58
    • پژویان، جمشید؛ خداداد کاشی، فرهاد؛ موسوی جهرمی، یگانه ‌(1390)، دانشگاه پیام نور، کلیات علم اقتصاد:15-5.
    • پژویان، جمشید؛ خدادادکاشی، فرهاد؛ موسوی جهرمی، یگانه (1390)، کلیات علم اقتصاد، انتشارات پیام نور، چاپ چهاردهم، تهران.
    • توکلی، احمد (1391)، مالیه عمومی، انتشارات سمت، چاپ پانزدهم، تهران.
    • تید، جوو بسنت، جان (1391)، مدیریت نوآوری یکپارچه‌سازی تغییرات فناورانه بازار و سازمان‌، ترجمه محمد رضا آراستی، سیدکامران باقری، مرضیه رستمی، سیاوش ملکی فر و جواد نوری، انتشارات رسا، تهران.
    • چهاربند ف. و مومینی، فرشاد (1390)، چالش‌ها و چشم‌اندازهای توسعه مبتنی بر دانایی در ایران: نگاه از زاویه آموزش پایه»، پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، 75-107
    • حافظی، علی اکبر و گلی، یونس (1396)، فصلنامه و سیاست‌های راهبردی و کلان‌، دوره 5
    • حسینی، سیدشمس‌الدین، دانش و اقتصاد؛ تاملی در مفاهیم و درسهایی برای توسعه، قابل دسترس در وبگاه fmsina.blogfa.com چهارشنبه ششم اردیبهشت ۱۳۹۶
    • حسینی، سیدشمس‌الدین؛ جهانگرد، ‌هاجر (1383)، اثر تجارت الکترونیکی بر رقابتمندی اقتصاد ایران در عرصه بین‌الملل، دومین همایش تجارت الکترونیکی، تهران، خرداد.
    • حمیدی زاده، محمد رضا (1395)، توسعه نوین اقتصادی و اجتماعی دانش‎بنیان، انتشارات ترمه، چاپ اول.
    • حمیدی‌زاده، محمدرضا (1389)،  مدیریت دانش و دانایی، قم، یاقوت.
    • حیدری، محمد؛ انعامی‌علمداری، سهراب (1391)، دیپلماسی اقتصادی در سیاست خارجی جمهوری‌اسلامی‌ایران، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، سال هشتم، شماره 20، پاییز 1391
    • خانی جزنی، جمال (1390)، اصول و مبانی فرهنگ کارآفرینی، تهران، انتشارات‌سازمان پژوهش‌های علمی‌و صنعتی ایران، چاپ دوم.
    • خلیلی شورینی، سیاوش (1391)، روش‌های پژوهش آمیخته با تاکید بر بومی‌سازی‌، تهران، انتشارات یادواره کتاب.
    • دانایی فرد، حسن (1383)، ارتقاء اقتصاد دانش‎محور، حفظ تمامیت نهادی، دانشگاه تهران، مجمع صنفی اعضا هیئت علمی ‌دانشگاه‌های سراسر کشور
    • دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال و صالحی، مختار (پاییز 1391)، دیپلماسی اقتصادی جمهوری‌اسلامی‌ایران؛ زمینه‌ها و چالش‌ها ( با تاکید بر پنج شاخص جهانی شدن اقتصاد)، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، سال هفدهم،شماره 52
    • راغفر، حسین؛ شاه آبادی، ابوالفضل؛ علیزاده، سمیرا (تابستان 1396)، تاثیر مولفه‌های اقتصاد دانش بر کارآفرینی در کشورهای منتخب، تحقیقات اقتصادی، دوره 53، شماره 2- 344-323
    • رضائیان، علی و همکاران (1389)، بررسی الگوی راهبرد مدیریت دانش و دانش در‌سازمان‌ها، دو ماهنامه توسعه انسانی، سال ششم‌، شماره 27، بهمن و اسفند‌، ص33-65
    • رمضانپور، اسماعیل و همکاران (اسفند1391)، بررسی نقش اقتصاد دانش‎بنیان و بهره‌وری در اقتصاد‌مقاومتی، مجموعه مقالات همایش ملی بررسی و تبیین اقتصاد‌مقاومتی، دانشگاه گیلان.
    • رمضانی، عمران (1392)، مدیریت دانش‌سازمانی، تهران، نشر میلاد سعادت.
    • سبحانی، حسن (1380)، دغدغه‌ها و چشم‌اندازهای اقتصاد اسلامی، تهران، انتشارات سمت، چاپ اول.
    • سوزنچی کاشانی، ابراهیم (1394)، مروری بر رویکرد‌ها و نظریه‌های اقتصاد دانش‎بنیان، مجموعه مقالات
    • سیف، الله مراد؛ راهی دهقی، مجتبی؛ مرشدی، بهنام (1393)، اقتصاد‌مقاومتی و بانکداری مقاومتی مفاهیم، تجارب و شاخص‌ها‌، انتشارات دانشگاه عالی دفاع ملی، چاپ اول.
    • شعبانی، احمد؛ عبدالملکی، حجت الله (بهار1390)، توسعه اقتصادی دانش‌پایه؛ مبانی نظری، تجربیات والزامات سیاست‌گذاری(مقایسه تطبیقی ایران و کشورهای پیشرو) فصلنامه علمی‌و پژوهشی برنامه‌ریزی وبودجه، سال شانزدهم، شماره 1.
    • صباغیان، علی (1397)، اقتصاد دانش‎بنیان در اتحادیه اروپا، انتشارات دانشگاه تهران،چاپ اول.
    • عربیون، ابوالقاسم و همکاران (مهر1392)، نقش راهبردی تجاری‌سازی تحقیقات دانشگاهی در اقتصاد دانش‎بنیان، دومین همایش مدیریت پژوهش و فناوری، پژوهشکده علم وصنعت، دانشگاه تهران.
    • عیوضلو، حسین (1387)، درآمدی بر معرفی ارکان و هسته اقتصاد اسلامی،مطالعات اقتصاد اسلامی، سال اول، شماره اول، پاییز و زمستان1381
    • غفاری، هادی (1386)، نظام اقتصادی در صدر اسلام، انتشارات پیام نور، چاپ اول.
    • گروه مطالعاتی دانشگاه عالی دفاع ملی (1393)، راهبرد‌های بهره‌وری و اقتصاد ملی، انتشارات دانشگاه عالی دفاع ملی.
    • گروه مطالعاتی دانشگاه عالی دفاع ملی (1394)، تدوین راهبرد‌های دفاع اقتصادی در چارچوب اقتصاد‌مقاومتی با تاکید بر تولید ملی، انتشارات دانشگاه عالی دفاع ملی.
    • گروه مطالعاتی دانشگاه عالی دفاع ملّی (1393)، الگوی اقتصاد‌مقاومتی جمهوری‌اسلامی‌ایران در برابرتحریم‌های استکبار جهانی، انتشارات دانشگاه عالی دفاع ملی.
    • مایر و سیرز، پیشگامان توسعه، ترجمه: آقا نظری، حسن (1390)، انتشارات سمت،چاپ اول، مبانی بخش عمومی‌در اقتصاد اسلامی:ص 45.
    • متوسلی، محمد؛ نیکونسبتی، علی؛ ابوجعفری، روح الله (1394)، اقتصاد دانش‎بنیان (بررسی نقش فناوری و نوآوری در توسعه اقتصادی)، انتشارات چشمه، چاپ اول.
    • محمدی فاتح، اصغر؛ سبحانی، محمد صادق؛ محمدی، داریوش (1390)، مدیریت دانش و رویکردی جامع، تهران، انتشارات برایند پویش، چاپ دوم.
    • مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی،93-89
    • میرانی، نینا؛ شیخ اسمعیلی، سامان؛ میرانی، ولاء (1393)، بررسی اثرات ابعاد اقتصاد دانش‎بنیان بر رشد تولیدات در ایران، ویژه نامه مدیریت دانش، سال نهم
    • ناظمان، حمید و اسلامی‌فر، علیرضا (زمستان1389)، اقتصاد دانش‎بنیان وتوسعه پایدار(طراحی و آزمونیک مدل تحلیلی با داده‌های جهانی)، مجله علمی‌و پژوهشی دانش توسعه، سال هجدهم، شماره33.

     

    د. منابع لاتین

    • APEC (2000). Towards Knoeledg-Based economies in Apec, APEC Economic Committee.
    • ArnaldoCamuffo, FabrizioGerli, Paolo Gubitta, (2012). Competencies matter: modeling effective entrepreneurship in northeast of Italy small firms, Cross Cultural Management: An International Journal, Vol. 19 Iss: 1, pp.48 – 66
    • Audrey Gilmore , Andrew McAuley, Damian Gallagher , Philippe Massiera, Jordan Gamble , (2013). Researching SME/entrepreneurial research: Journal of Research in Marketing and Entrepreneurship, Vol. 15 Iss: 2, pp.87 – 100
    • Audrey Gilmore, (2011). Entrepreneurial and SME marketing, Journal of Research in Marketing and Entrepreneurship, Vol. 13 Iss: 2, pp.137 – 145
    • Austrian Development Agency (ADA) (2011). Good Governance, Federal Ministry for European and International Affairs.
    • CălinGurău, Leo‐Paul Dana, Frank Lasch, (2012). Academic entrepreneurship in UK biotechnology firms: Alternative models and the associated performance, Journal of Enterprising Communities: People and Places in the Global Economy, Vol. 6 Iss: 2, pp.154 – 168
    • Chadee, D. and B. Roxas (2013), Institutional Environment, Innovation Capacity and Firm Performance in Russia, Critical perspectives on international business vol. 9, no. 1/2 , PP. 19-39.
    • Cornell University, INSEAD and WIPO (2013). The Global Innovation Index 2013: The Local Dynamics of Innovation, Geneva, Ithaca, and Fontainebleau.
    • Cornell University, INSEAD, and WIPO (2014). The Global Innovation Index 2014: The Human Factor in Innovation, Fontainebleau, Ithaca, and Geneva.
    • Cornell University, INSEAD, and WIPO (2015). The Global Innovation Index 2015: Effective Innovation Policies for Development, Fontainebleau, Ithaca, and Geneva.
    • Under the WTO, Volume 1, No. 1, PP, 5-42.
    • Debnath, S. C. (2011). Key Determinants of Economic Incentives and Institutional Regimes to Promote Knowledge-based Economy in East Asia, Ritsumeikan Iinternational Affairs, 183-229.
    • Galina Shirokova, Gina Vega, LiubovSokolova, (2013). Performance of Russian SMEs: exploration, exploitation and strategic entrepreneurship, Critical perspectives on international business, Vol. 9 Iss: 1/2, pp.173 – 203
    • Heng ,Low,Hock,Mohd Othman,Nuratika,Fatima,Ralimd,Amran.Iqbald,Muhammad jawad,(2012). Forth pillar in the Tranformation of production Economy to knowledge economy,procedia-social and Behavioral Sciences,40,PP530-536.
    • Henseler, J., C. Ringle and M. Sarstedt (2015). Testing Measurement Invariance of Composites Using Partial Least Squares, International Marketing Review, 1-48.
    • INSEAD and WIPO (2012). The Global Innovation Index 2012: Stronger Innovation Linkages for Global Growth. Geneva.
    • IrajHashi, Besnik A. Krasniqi, (2011). Entrepreneurship and SME growth: evidence from advanced and laggard transition economies, International Journal of Entrepreneurial Behaviour& Research, Vol. 17 Iss: 5, pp.456 – 487
    • knoema. (2015). Knowledge Economy Index, Retrieved from knoema: http://knoema.com/atlas/topics/World-Rankings/Knowledge-Economy-Index/Knowledge-Economy-Index
    • Mehrara, M. and A. A. Reazaei (2015). Knowledge Economy Index (KEI) in Iran and Comparison with other Countries of Region: the Vision 1404 Document, International Journal of Applied Economic Studies, 1-7.
    • Schiliro, D. (2012). Knowledge-based Economies and the Institutional Environment, Università degli Studi di Messina, 1-13.
    • TanaChanyatipsakul, WinaiWongsurawat, (2013). Lessons big‐company leaders can learn from SME entrepreneurs, Strategy & Leadership, Vol. 41 Iss: 4, pp.37 – 40
    • Tebaldi, E. and B. Elmslie (2013). Does Institutional Quality Impact Innovation? Evidence from Cross-country Patant Grant Data, Applied Economics, 1-32.
    • Tocan, M. (2012). Knowledge Based Economy Assessment, Journal of Knowledge Management, Economics and Information Technology.
    • World Bank (2015). Doing Business Report, Washington, D.C: World Bank Group.
    • World Economic Forum Annual Meeting(2013). Resilient Dynamism, World Economic Forum.

     

     

    ه‍. سایت‌ها

    • پیغامی، عادل(25/5/1391)، اقتصادمقاومتی، قابل دسترسی در:www.farsi.khamenei.ir
    • سایت کارآفرین به نشانی:www.naftkarafarin.ir
    • سایت رسمی ‌بانک جهانی به نشانی:http://www.worldbank.org
    • سایت صندوق بین‌المللی پول به نشانی:http://www.IMF.org
    • سایت/http://www.khamenei.ir
    • سایت مدیریتی ایران احمد ورزشکار،

     

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار