مقاله پژوهشی:آینده‌پژوهی مدیریت تهدیدات امنیتی عربستان در منطقه غرب آسیا (کنشگران و عوامل شتاب‌زا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی و نویسنده مسئول

2 دکتری مدیریت راهبردی

3 دانش‌آموخته دکتری رشته آینده‌پژوهی دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی

چکیده


روابط و رویکردهای متقابل جمهوری اسلامی ایران و عربستان‌سعودی در طول چند دهه گذشته فراز و نشیب‌هایی داشته که به‌رغم محدود همکاری‌ها، همواره با رقابت و تعارض همراه بوده است. بنابراین شناخت کنش‌گران مؤثر در شکل‌گیری یا کنترل تهدیدات امنیتی و عوامل تسریع‌کننده این روند ضرورت دارد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی است و از حیث روش‌شناسی توصیفی - تحلیلی و از رویکردی آمیخته بهره برده است. ابزارهای جمع‌آوری داده‌ها مصاحبه، گروه کانونی و پرسش‌نامه بوده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که مواردی نظیر نفوذ معنوی و منطقه‌ای در جهان اسلام، زنده نگه‌داشتن آرمان فلسطین، همکاری مستشاری در عراق و سوریه، اقتدار و توان دفاعی و موشکی و... نیز تلاش عربستان برای توسعه تفکر وهابی و حمایت از گروه‌های تروریستی و افراطی، داعیه‌داری رهبری جهان اسلام و بازیگر برتر منطقه‌ای به‌عنوان عوامل شکل‌گیری تهدیدات امنیتی در بروز تعارضات فی‌مابین مؤثر بوده است. همچنین از بین بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی آمریکا، رژیم صهیونیستی و گروه‌های تروریستی تکفیری با حداقل قابلیت کنترل؛ اتحادیه اروپا، اتحادیه عرب، شورای همکاری خلیج‌فارس و شورای امنیت سازمان ملل با قابلیت کنترل متوسط و همچنین روسیه، سوریه، حزب‌الله لبنان، انصار الله یمن، حشدالشعبی عراق در هم‌سویی با جمهوری اسلامی ایران واجد کنش‌گری در پیدایش یا کنترل تهدیدات امنیتی عربستان به‌شمار می‌روند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Future Studies Of Saudi Arabia Security Threat Management In The West Asia Region (Actors & Accelerators Factors)

نویسندگان [English]

  • Seyed Javad Amini 1
  • Abdollah Mobini Dehkordi 2
  • Mohsen Nourozi 3
1 Assistant Professor, National Defense and Strategic Research Institute and the responsible author
2 Ph.D. in Strategic Management
3 Graduated from Ph.D. in Future Studies, University and National Defense Research Institute and Strategic Research
چکیده [English]

Relations and  mutual approachess between the Islamic Republic of Iran and Saudi Arabia have had ups and downs over the past few decades which, despite the limited cooperation, has always been accompanied  by rivalry and controversy. In this situation  and in light of Arab hostile actions at the  regional and  international levels, it is essential to recognize the actors  involved in the threats and the accelerating factors in this process. This is an applied research in terms of purpose and descriptive-analytical methodology and  has benefited from a mixed approach. Data collection tools were interviews, focal group and questionnaire. The results show that such  issues as the spiritual and  regional influence in the Islamic world, the survival of the Palestinian cause, the co-operation of Iraq and Syria, the authority and the Defensive and missile power, and ... Saudi efforts to develop Wahhabi thinking and support for terrorist and extremist groups, the challenge of  leading the Islamic world and regional supremacist actor has been instrumental in the emergence of security threats in the face of conflicts. Also, among the regional and  international actors in the United States, the Zionist regime and the Takfiri terrorist groups with a minimum of control; the European Union, the Arab League, the Persian Gulf Cooperation Council and the UN Security Council with moderate control capabilities, as well as Russia, Syria, Lebanon's Hezbollah, Ansar Allah Yemen, Hashd al-Sha'abi, in line with the Islamic Republic of Iran, have been active in the emergence or control of Saudi security threats

کلیدواژه‌ها [English]

  • West Asia Region
  • Future studies
  • Security Threat
  • Actors & Accelerators Factors
الف) منابع فارسی
- آقایی، سیدداوود (1368). سیاست و حکومت در عربستان سعودی، تهران: انتشارات موسسه خدمات فرهنگی انقلاب.
- بخشی، جواد (1391). بررسی برنامه‌های امنیتی شورای همکاری خلیج‌فارس از ابتدای تشکیل تاکنون، تهران: مرکز بین‌المللی مطالعات صلح.
- جعفری، علی‌اکبر (1389). منافع استراتژیک مشترک و اتحاد آمریکا، رژیم صهیونیستی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- جعفری‌ولدانی، اصغر؛ جعفری، هرمز (1395). «بنیان‌های حفظ ثبات سیاسی در عربستان (2015-2011)»، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال دوازدهم، شماره اول.
- جعفری‌ولدانی، اصغر ( 1388). چالش‌ها و منازعات در غرب‌آسیا، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- جهانبخش، محمدتقی (1395). «روابط عربستان و همسایگان شرقی ایران؛ تلاش برای محدود و موازنه‌سازی»، ماهنامه مطالعات امنیت ملی برآورد، شماره‌های 44- 43.
- رجبی، سهیل (1391). «واکاوی جایگاه استراتژیک سوریه در مناسبات منطقه‌ای و بین‌المللی»، فصلنامه 15 خرداد، دوره سوم، سال دهم، شماره 24.
- زراعت‌پیشه، نجف (1384). برآورد استراتژیک عربستان‌سعودی (سرزمینی – سیاسی)، تهران: انتشارات مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.
- سلیمانی‌پور‌لک،‌ فاطمه  (1389).‌ قدرت نرم در استراتژی غرب‎آسیا‌ی آمریکا، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- صفوی، سیدحمزه (1394). عربستان؛ مجموعه کشورهای اسلامی، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
- غرایاق‌زندی، داود (1387). محیط امنیتی پیرامونی جمهوری اسلامی ایران، مجموعه مقالات محیط امنیتی پیرامونی جمهوری اسلامی ایران، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- فرازمند، محمد (1394). رهنامه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در تعامل با عربستان سعودی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- هژیری، محمدعلی (1396). چند گام تا اتحاد عملی عربستان و رژیم صهیونیستی، تهران: مرکز بین‌المللی مطالعات صلح.
 
ب) منابع انگلیسی
- Gregory, Gause (2014). Beyond Sectarianism: New Middle East Cold War, BROOKINGS DOHA CENTER ANALYSIS PAPER, Number 11.
 
- Alghunaim, Ghadah (2014). Conflict between Saudi Arabia and Iran: An Examination of Critical Factors Inhibiting their Positive Roles in the Middle East, Nova Southeastern University.
ج) منابع اینترنتی
- https://www.quora.com/, Burgess John (2015), Why is there conflict between Saudi Arabia and Iran?.
 
- https://fanack.com/saudi-arabia/history-past-to-present/iran-and-saudi-arabia-the-rivalry-explained/ November.
 
- https://www.cnbc.com/2017/12/20/ Saudi Arabia and Iran's feud has entered a new 'unpredictable' phase/ Holly Ellyatt.
 
- http://www.middleeasteye.net/columns/why-saudi-arabia-cannot-go-war-iran-9549775/ 19 December 2017/ Maysam Behravesh.