آینده‌نگاری راهبردی در امنیت داخلی؛ ارائه الگوی دوشاخه تدوین راهبرد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری آینده پژوهی دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و مدیریت راهبردی

چکیده

سازمان‌های متولی حوزه امنیتی اعم از امنیت ساختار حاکمیت و ارکان آن، امنیت عمومی و امنیت اجتماعی، علاوه بر توانایی مدیریت تغییرات تدریجی، باید بتوانند گسستگی‌ها را به‌سرعت تشخیص دهند و تغییرات جهشی را مدیریت کنند. تحولات حوزه امنیت داخلی در سال‌های گذشته در شناسایی تحولات و تهدیدات محیطی، نمایانگر نیازمندی‌های بیش از پیش این حوزه به آینده‌نگاری راهبردی است. در این پژوهش از روش‌های کمی و کیفی (آمیخته اکتشافی، با  مرور نظام­مند منابع آینده­نگاری راهبردی امنیت داخلی و انجام مصاحبه‌های عمیق با 14 نفر از صاحب‌نظران و خبرگان، ابعاد و مؤلفه‌ها و زیرمولفه­های الگو استخراج و به اعتباریابی  عناصر و تعیین اهمیت آنها به کمک میانگین رتبه­ای و معادلات ساختاری با اخذ نظرات 42  نفر از خبرگان پرداخته شده است. میزان آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی تحقیق به ترتیب معادل 824/. و 828/. است.
در یافته­های تحقیق به ارائه زیرمولفه­های الگوی آینده­نگاری راهبردی امنیت داخلی در قالب مولفه­های تعیین ارکان جهت­ساز، تعیین قلمرو، داده­آوری، توصیف، توسعه تصمیم، راهبردپردازی، سیاست‌گذاری، مدیریت نوآوری، طرح راهبردی و مدیریت تغییر پرداخته شد. تدوین راهبردهای پابرجا بر اساس سناریوهای محتمل و تدوین راهبردهای موردی و منعطف مبتنی بر سناریوهای شگفتی­ساز، نوآوری الگوی ارائه شده است که می­تواند طرحریزان را در مواجهه و رویارویی با تغییرات محیط پویا و دارای عدم قطعیت آماده کند. نشانگرها می­توانند نقش اساسی در تعیین نقطه عزیمت برای رویارویی با سناریوی محتمل و مرجح باشند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Strategic Foresight pattern in homeland securety Provide a two-pronged pattern of Strategic formulation

نویسنده [English]

  • Azim Alizadeh
PhD. Graduated at Futurology in Supreme National Defense University
چکیده [English]

The homeland securety, in addition to the ability to manage gradual changes, must be able to quickly diagnose the discontinuity and manage a mutation shift by resorting to a defensive strategy. In the past years, the developments in the homeland securety field directed to recognizing the developments and threats of the environment need to strategic foresight by assuring that all activities that need to be taken to determine the goals and ways of achieving them.
In the study, mixed- method are used to realize the objectives of the research. based on the systematic literature review of strategic- homeland securety foresight have been used, as well as profound interviews with 12 experts. In the next level, in order to explain the validity and explanation of correlation dimensions and components, sub-components by aid of friedman statistical analysis and partial least squares analysis with confirmatory structural equation (PLS) analysis has been made to confirm the views of 42 experienced experts. Cronbach Alpha and composite reliability of the research are equivalent to 0/824 and 0/828 respectively.
The findings of the research, in the viewpoints of the experts including: the three dimensions, nine components and forty sub-components.
Formolaion of robast strategy based on possible and preferable scenarios and Formolaion of flexible strategy based on wildcard scenarios based on indicators to face of uncertainty and dynamic environment from the innovations of this research.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Strategic- Foresight
  • The homeland securety of Islamic Republic of Iran
  • Pattern

مراجع

  • الف. منابع فارسی

    • نهج البلاغه- سید رضی، ترجمه محمد دشتی(1386)، انتشارات عطر آگین.
    • بیانات امام خمینی (رحمت‌الله علیه)، صحیفه نور، نرم‌افزار به‌سوی نور (3).
    • آقایی پور، مهتاب؛ احمدی، محمد؛ تقوی گل سفیدی، حسین؛ جدا، نرگس؛ خزایلی، مسعود؛ روحانی، محمد؛ کاشیپور، میثم؛ موحدی، صادق و نیل فروشان، هادی (1387)، بررسی تطبیقی و ترازیابی در نظام‌های آینده‌پژوهی شش کشور، مؤسسه بنیان دانش پژوهان / مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری امنیت داخلی- مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
    • آکسل و الکری (2009)، برنامه‌ریزی سناریو در سیاست‌گذاری عمومی، دانشگاه کپنهاگ.
    • بلندیان، غلامحسین (1386)، مطالبات نوین اجتماعی وظرفیت سازی در امنیت داخلی کشورهای در حال توسعه، فصلنامه مطالعات دفاعی استراتژیک، دوره 8، شماره 29، بهار 1386، صفحه 1 تا 28
    • جمشیدیان،‌ هادی (1400)، تبیین مواضع مقام معظم رهبری پیرامون امنیت داخلی جمهوری اسلامی ایران، پژوهشکده امنیت داخلی پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس.
    • جائوتسی، ماریا؛ ساپیو، بارتولومئو (1394)، آخرین پیشرفت‌ها در روش‌شناسی‌های آینده‌نگاری، ترجمه سینا و محمدامین فقیه و فرهاد نظری‌زاده، ناشر: موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
    • چرماک، جی توماس (1393)، برنامه‌ریزی بر پایه سناریو، ترجمه سعید خزایی، مریک وکیل زاده و علی راه نشین، تهران: انتشارات علم آفرین. چاپ اول.
    • چاردلی، عباس؛ پدرام، عبدالرحیم؛ دهقان، نبی اله؛ علیزاده، عظیم (1399)، الگوی آینده‌نگاری راهبردی دفاعی، فصلنامه علمی – پژوهشی مدیریت راهبردی دفاع ملی، شماره 14، تابستان 1399، صفحه 91 تا 124.
    • تئومو کوواسا (2011)، کاربست آینده­نگاری راهبردی در دولت، ترجمه محسن و مصطفی کشاورز ترک، موسسه افق آینده پژوهی راهبردی.
    • خزایی، سعید؛ حیدری، امیرهوشنگ؛ کشاورزترک، عین اله (1394)، طراحی مدل آینده­پژوهانه اسناد سیاست‌گذاری فناوری انقلاب اسلامی، نشریه علمی – پژوهشی پژوهشنامه انقلاب اسلامی، دوره 5، شماره 14، بهار 1394، صفحه 1 تا 25
    • خزایی، سعید و الهی، ایرج (1392)، عوامل موفقیت در آینده‌نگاری ملی، فصلنامه علمی پژوهشی آینده پژوهی، سال اول، شماره 2، تابستان 1391، صفحه 5 تا 28
    • خاکی، غلامرضا (1392)، روش تحقیق در مدیریت، نشر فوژان.
    • خلیلی شورینی، سیاوش (1392)، روش‌های تحقیق در علوم انسانی، تهران: موسسه انتشارات یادواره کتاب، چاپ هشتم.
    • پدرام، عبد الرحیم و احمدیان، مهدی (1394)، آموزه­ها و آزموده­های آینده‌پژوهی، انتشارات موسسه افق آینده پژوهی راهبردی.
    • مینتزبرگ، هنری و همکاران (1384)، جنگل استراتژی، ترجمه محمود احمدپور داریانی، انتشارات پردیس.
    • مرادیان، محسن (1385)، درآمدی بر ابعاد و مظاهر تهدیدات – انتشارات راشا.
    • -مهری، عباس (1381)، بررسی مفهوم امنیت ملی و تأثیر آن در توسعه پایدار، فصلنامه مطالعات دفاعی راهبردی، شماره 15داعا، زمستان.
    • میرزایی اهرنجانی، حسن و سرلک، محمد علی(1376)، در جستجوی یک طرح نظری برای شناخت و تجزیه و تحلیل عوامل موثر بر وجدان کاری و انضباط اجتماعی در سازمان، مجموعه مقالات دومین اجلاس بررسی راه­های علمی حاکمیت وجدان کاری و انضباط اجتماعی.
    • لیندگران، ماتس و باندهولد،‌ هانس (1390)، طراحی سناریو- پیوند بین آینده و راهبرد، ترجمه عبدالعزیز تاتار. مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی.
    • عیوضی، محمد رحیم (1394) ، جزوه آموزشی، دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و مدیریت راهبردی.
    • عرفانی راد، بهرام (1394)، تبیین رویکرد تامین اجتماعی در دولت اسلامی و نقش آن در خنثی سازی تهدیدات نرم اقتصادی، دانشکده مدیریت و برنامه ریزی راهبردی دانشگاه جامع امام حسین(ع).
    • داوری، علی و رضازاده، آرش (1392)، مدل‌سازی معادلات ساختاری با نرم افزار PLS، انتشارات جهاد دانشگاهی، چاپ اول.
    • عطائی، مهدی (1395)، ناجا و دشواره کنشگری در امنیت ملی، گزارش مرکز آینده‌پژوهی و ایده‌پردازی معاونت اشراف فرماندهی ستاد کل نیروهای مسلح.
    • کلاین، پل (1380)، راهنمای آسان تحلیل عاملی، ترجمه حلال صدراسادات، اصغری مینایی، نشر سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت).
    • رینگلند، گیل (1391)، برنامه­ریزی سناریویی مدیریت برای آینده، ترجمه مسعود منزوی، مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، مرکزآیند­ه­پژوهی علوم وفناوری دفاعی.
    • یزدانی، اسماعیل (1395)، ناجا؛ از داده تا دانایی، گزارش مرکز آینده‌پژوهی و ایده‌پردازی معاونت اشراف فرماندهی ستاد کل نیروهای مسلح.
    • یونیدو (گروه آینده‌نگاری سازمان توسعه ملل متحد) (1387)، راهنمای آینده‌نگاری فناوری یونیدو، جلد اول: سازمان و روش‌ها؛ سونیا شفیعی اردستانی و همکاران، مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی، تهران.
    • کرامت­زاده، عبدالمجید (1387)، بررسی، شناسایی وطراحی الگوریتم اقتضایی مناسب آینده­نگاری درسطح بخشی باتاکید بر سه روش دلفی، ره­نگاری وسناریونگاری، اندیشگاه آتی نگار، ناشر: مرکز آینده­پژوهی علوم و فناوری دفاعی، موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
    • رونی، کورتیس (1391)، نقاط اشتراک برنامه­ریزی استراتژیک و مطالعه آینده­پژوهی، ترجمه: شهرکی، محمد وآریایی جو، فرهاد، فصلنامه مطالعات آینده­پژوهی، پیاپی 3، پاییز 1391، صفحه 79 تا 92

     

    ب. منابع انگلیسی

    • Andrew, Leigh. (2003). Thinking Ahead: strategic Foresight and Government, Astralian Journal of Public Administration.
    • Gomez, Portaleoni, Claudio. (2011). The Impact of Corporat Foresight on Strategic Decisions - a Case of a European Bannk, a thesis submitted to The University of Birmingham for the degree of Doctor of Philosiphy, Birmingham Business School.
    • Strategic Foresight in the German Armed Forces, Bundeswehr Office for Defence Planning (2017). planungsamt.bundeswehr.de.
    • Slaughter, RA. (1999). Futures for the Third Millennium: Enabling the Forward View, Prospect Media, Sydney.
    • Maj R.D. Dove )2012(. Strategic Foresight in Canadian Forces, Canadian Forces Colleg, JCSP 38, Master of Defence Studies.
    • Kousa, Tuomo (2011). Practicing Strategic Foresight in Government. S. Rajaratnam School of International Studies, Nanyang(Singapore).

    Rohrbeck ،Ren ) 2011 ). Corporate ForesightTowards a Maturity Model for the Future Orientation of a Firm، Publisher: Physica-Verlag

مطالعات مدیریت راهبردی دفاع ملی
دوره 5، شماره 20
اسفند 1400
صفحه 163-188

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار